Η ΠΡΩΤΗ ΝΙΚΗ

Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΒΑΛΤΕΤΣΙ

24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1821

12-13 ΜΑΪΟΥ 1821

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η φλόγα της Ελληνικής επανάστασης που ξεκίνησε από την Καλαμάτα έχει εξαπλωθεί σε όλο τον ελληνικό χώρο. Από τις Παραδουνάβιες επαρχίες ως τη Μακεδονιά, τη Θεσσαλία (κυρίως στο Πήλιο), τη Στερεά Ελλάδα και τη Πελοπόννησο όλοι οι ελληνόφρονες πληθυσμοί έχουν ξεσηκωθεί εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι περισσότερες επιτυχίες σημειώνονται στο Μοριά όπου οι τούρκοι αναγκάζονται να κλειστούν μέσα στα οχυρά τους μην αποτολμώντας μια αποφασιστική μάχη με τον άτακτο μέχρι τότε Ελληνικό στρατό. Οι κυριότεροι λόγοι της απομόνωσης αυτής των Οθωμανών είναι το απαρχαιωμένο (ως ανύπαρκτο) οδικό δίκτυο της ελληνικής χερσονήσου καθώς και η εκστρατεία του διοικητή της Πελοποννήσου, Χουρσίτ Πασά, ως μέρος της στρατιάς του Σουλτάνου εναντίον του Αλί Πασά των Ιωαννίνων. Οι Έλληνες έχουν πλησιάσει επικίνδυνα και στήνουν σιγά σιγά πολιορκία στην Τριπολιτσά που αποτελεί το οικονομικό, στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο της οθωμανικής εξουσίας στη περιοχή. Ο Χουρσίτ αποφασίζει να στείλει ενισχύσεις τόσο στη Τριπολιτσά όσο και στις υπόλοιπες περιοχές για να καταπνίξει την επανάσταση αλλά και να σώσει τη προσωπική του περιουσία εντός της πόλης.

Στέλνει ισχυρό στράτευμα υπό τον Κιοσμέτ Μπέη ο οποίος το χωρίζει σε δύο τμήματα για να πλήξει την επανάσταση σε όλες τις εστίες της. Το πρώτο τμήμα με 8 χιλιάδες πεζούς και χίλιους ιππείς, στο οποίο ηγείται ο ίδιος μαζί με τον Ομέρ Βρυώνη κατευθύνεται ανατολικά και το δεύτερο αποτελούμενο από 3,5 χιλιάδες Αλβανούς μισθοφόρους υπό τον Κεχαγιάμπεη κατευθύνεται δυτικά, με άμεσο σκοπό να ενισχύσει τη φρουρά της Τριπολιτσάς. Το τουρκικό σώμα περνάει ανενόχλητο στο Ρίο, λύνει τη πολιορκία της Πάτρας, καταστρέφει τη Βοστίτσα (Αίγιο) και διαλύει τις πολιορκίες της Κορίνθου και του Άργους. Στις 6 Απριλίου ο Κεχαγιάμπεης μπαίνει θριαμβευτής στη Τριπολιτσά σκορπίζοντας χαρά και ελπίδα στους πολιορκημένους Τούρκους της πόλης.

Η ΜΑΧΗ

Η ανενόχλητη προέλαση του Κεχαγιάμπεη στη Τριπολιτσά ίσως αποτελεί έναν στρατηγικό θρίαμβο του αρχιστράτηγου της επανάστασης Θεόδωρου Κολοκοτρώνη! Ο ιδιοφυής Έλληνας στρατιωτικός δεν επέλεξε να συγκρουστεί σε ανοιχτό πεδίο με μια οργανωμένη μονάδα του τουρκικού τακτικού στρατού αλλά να τους "κλείσει" μέσα στα τείχη μια πόλης. Περισσότεροι άντρες μέσα στη πόλη σημαίνει μεγαλύτερη κατανάλωση τροφίμων και νερού. Η έλλειψη τροφής και ο κίνδυνος εμφάνισεις επειδημιών θα ανάγκαζε τους πολιορκημένους να βγουν από τα τείχη σύντομα αναζητώντας διέξοδο. Ο Γέρος του Μοριά στήνει στρατόπεδα περιμετρικά της πόλης. Το ένα υπό τον Πλαπούτα στο στη Πιάνα, το άλλο υπό τον Παπαδιαμαντόπουλο στο Χρυσοβίτσι, ενισχύει το ήδη υπάρχον στρατόπεδο στο Λεβίδι και για να περισφίξει τον κλοιό κατασκευάζει στις 16 Απριλίου το ισχυρότερο στρατόπεδο στο Βαλτέτσι. Διαβλέπει τη στρατηγική σημασία του χωριού και οχυρώνει τους τέσσερις λόφους γύρω από τη περιοχή με ισχυρά ταμπούρια και μεγάλο μέρος του ελληνικού στρατού.

Η πρώτη απόπειρα διάσπασης του κλοιού έγινε από τον Κεχαγιάμπεη στις 24 Απριλίου. Ο ίδιος ο τουρκος διοικητής ηγήθηκε επίθεσης 4 χιλιάδων αντρών εναντίον του Βαλτετσίου καθώς και οι τούρκοι αντιλήφθηκαν τη στρατηγική του σημασία. Η επίθεση ήταν σφοδρή και οι έλληνες υπό τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Το χωριό έχει σχεδόν καταληφθεί, μόνο στο βόρειο τμήμα μαίνονται συγκρούσεις όταν καταφθάνει το τμήμα του Πλαπούτα και πλαγιοκοπεί τους επελαύνοντες Οθωμανούς αναγκάζοντας τους να υποχωρήσουν. Εκείνη τη στιγμή φτάνει και ο Κολοκοτρώνης και τρέπει σε άτακτη φυγή τους στρατιώτες του Κεχαγιάμπεη μέχρι το χωριό Μάκρη.

Η παρολίγον επιτυχία των Τούρκων που θα σήμανε και το πρόωρο τέλος της πολιορκίας θορύβησε τον αρχιστράτηγο που ενίσχυσε περαιτέρω τη θέσω στο Βαλτέτσι τοποθετώντας ισχυρή φρουρά χιλίων αντρών. Ξαναφτιάχνει τα ταμπούρια και φροντίζει για θέματα επιμελητείας και διοικητικής μέριμνας. Η εμπειρία του στον αγγλικό στρατό αρχίζ

ει να αποδίδει καρπούς. Τοποθετεί φρουρά στο ύψωμα απάνω Χρέπα που έχει ορατότητα σε όλη τη περιοχή

με σκοπό να ειδοποιήσει με φωτιές τους οπλαρχηγούς για τον τόπο και τον χρόνο της επόμενης επίθεσης των πολιορκημένων.

Στις 12 Μαϊου ο Τούρκος διοικητής με 9 χιλιάδες πεζούς, 3 χιλιάδες ιππείς και 4 κανόνια ξεκινάει από τη Τρίπολη για να επιτεθεί στο Βαλτέτσι. Χρησιμοποιεί όλες του τις δυνάμεις για να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στους πολιορκητές, πράξη που ίσως φανερώνει την απόγνωση του λόγω της στενής πλέον πολιορκίας. Το σήμα δόθηκε από την Χρέπα και όλοι οι Έλληνες οπλαρχηγοι κατευθύνονται και αυτοί στο στρατηγικής σημασίας χωριό για ενισχύσουν τη φρουρά των 2χιλιάδων τριακοσίων αντρών που βρίσκονται ταμπουρωμένοι. Ο Κεχαγιάμπεης παραμένει στη πεδιάδα με τους ιππείς, ενώ το πεζικό υπό τον Ρουμπή κατευθύνεται στο Βαλτέτσι ακολουθούμενο από τα κανόνια που προχωράνε πολύ αργά. Το τελεσίγραφο του Ρουμπή απορρίπτεται από τον υπερασπιστή του χωριού, Κυρ. Μαυρομιχάλη και η επίθεση ξεκινάει με γιουρούσι των τούρκων στο ταμπούρι του Μητροπέτροβα. Η μάχη είναι σκληρή και ενώ οι Τούρκοι προωθούνται σιγά σιγά, καταφθάνει ο Κολοκοτρώνης με επτακόσιους άντρες και προκαλεί πολλές απώλειες στους επιτιθέμενους. Ο Ρουμπής καλεί για ενισχύσεις ώστε να μη χρειαστεί να υποχωρήσει. Ο Κολοκοτρώνης χωρίζει τους άντρες του σε δύο τμήματα. Το ένα συνεχίζει να επιτίθεται στους στρατιώτες του Ρουμπή και το άλλο στήνει ενέδρες στις ενισχύσεις. Το απόγευμα έφτασε και ο Πλαπούτας με τους οκτακόσιους στρατιώτες του που παραπλανήθηκε από τους ελιγμούς των Τούρκων και κατευθύνθηκε στην αρχή προς το Λεβίδι. Το τουρκικό πυροβολικό πλέον έχει φτάσει κοντά και βάλλει κατά των Ελλήνων με όχι ιδιαίτερη επιτυχία, είτε λόγω κακού χειρισμού, είτε λόγω της φύσης του εδάφους. Έρχονται και άλλοι Έλληνες οπλαρχηγοί, ο Δεληγιάννης και ο Δημητρακόπουλος και σφυροκοπούν τους Τούρκους από όλες τις πλευρές. Η νύχτα πέφτει και η μάχη συνεχίζει με σφοδρότητα χωρίς καμία από τις δύο πλευρές να δείχνει διάθεση να οπισθοχωρήσει.

Με τη κάλυψη του σκοταδιού, ο Κολοκοτρώνης με τη φρουρά του μπαίνει στο Βαλτέτσι και προμηθεύει τους υπερασπιστές με πολεμοφόδια και τρόφιμα. Τους εμψυχώνει και φεύγει πριν να ανατείλει ο ήλιος και είναι εύκολος στόχος για τα τουρκικά τουφέκια. Η επόμενη μέρα ξεκινάει με σφοδρές συγκρούσεις καθώς οι Τούρκοι υπό τον Ρουμπή πολεμούν με μανία ώστε να μη περικυκλωθούν. Το τουρκικό πυροβολικό εκτελεί νέες βολές για να βοηθήσει την κατάσταση χωρίς αποτέλεσμα αφού ορισμένες οβίδες πέφτουν μέσα στους ομοεθνείς τους! Ο διοικητής του πεζικού των Οθωμανών δεν έχει άλλη επιλογή από το να διατάξει οπισθοχώρηση αφού δεν μπορεί πλέον να προωθήσει τις δυνάμεις του και κινδυνεύει με περικύκλωση και αφανισμό. Ο Κολοκοτρώνης αντιλαμβάνεται έγκαιρα τις προθέσεις του αντιπάλου του και διατάσσει γενική αντεπίθεση που εξελίσσεται σε σφαγή των Τούρκων στρατιωτών. Η ορμή των Ελλήνων ήταν τέτοια που με δυσκολία τους συγκράτησε πριν συνεχίσουν τη καταδίωξη στη πεδιάδα όπου τους περίμεναν οι 3 χιλιάδες ιππείς που είχε κρατήσει στα μετόπισθεν ο Κεχαγιάμπεης. Ο σωστός σχεδιασμός του Οθωμανού στρατηγού έσωσε τον στρατό του από τον αφανισμό αλλά και η σύνεση του Κολοκοτρώνη να διακόψει τη καταδίωξη δεν επέτρεψε στους Τούρκους να μετριάσουν την επιτυχία των ελληνικών όπλων.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το δεύτερο σκέλος της μάχης στο Βαλτέτσι στοίχισε στους Οθωμανούς 514 νεκρούς, πολλούς τραυματίες, 4 πεδινά πυροβόλα, πολλά πολεμοφόδια και σκηνές εκστρατείας. Οι Έλληνες είχαν μόλις 7 νεκρούς και λίγους τραυματίες ενώ πήραν 4 χιλιάδες τουφέκια ως λάφυρο. Η μάχη αυτή ήταν η πρώτη "τακτική" νίκη του ελληνικού στρατού. Δεν ήταν μια νίκη κλεφτοπολέμου αλλά εγκαινίασε στρατηγική και ανώτερη τακτική διοίκηση στην επανάσταση των Ελλήνων. Τα κλειδιά της επικράτησης ήταν η διοικητική μέριμνα και οι κινήσεις πλευροκόπησης καθώς και η απόκτηση τοπικής υπεροχής πυρός, έννοιες που δεν υπήρχαν στις συνολικές πάγιες τακτικές της κλεφτουριάς. Οι Τούρκοι δεν αποτόλμησαν να βγουν ξανά από τα τείχη της Τριπολιτσάς, περιμένοντας στωικά τη σωτηρία τους από νέο σώμα στρατού του Χουρσίτ Πασά. Μια βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ...

Η κατάληψη της πρωτεύουσας του Μοριά, με άμεση συνέπεια την ανεξαρτησία της Πελοποννήσου ήταν πλέον θέμα χρόνου. Αλλά και στον ψυχολογικό τομέα οι επιπτώσεις ήταν εξίσου σημαντικές. Οι Έλληνες πείσθηκαν πλέον για τις πιθανότητες νίκης σε αυτή τη διαμάχη (κυρίως οι προύχοντες), αλλά και οι Τούρκοι έμαθαν να φοβούνται το

υς Έλληνες οπλαρχηγούς και κυρίως τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Η σημασία της νίκης αυτής αποτυπώθηκε από τον Δεληγιάννη που έζησε τη μάχη: "Αυτή η ένδοξος νίκη ήταν η κρίσις της Ελληνικής Επαναστάσεως και εις αυτήν χρεωστείται η ανεξαρτησία της πατρίδος καθ'ότι ενεθάρρυνε και εμψύχωσε τους Έλληνας".

το χωριό Βαλτέτσι σήμερα