Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2010

ΣΤΗ ΓΗ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ









Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ
9-10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η στρατιωτική και οικονομική καταστροφή του πολέμου του 1897 είχε αφήσει ανεξίτηλα σημάδια τόσο στη πολιτική ζωή όσο και στη καθημερινότητα των Ελλήνων. Οι ειδεχθής όροι της συνθήκης ειρήνης μετά τον ¨Ατυχή Πόλεμο¨ ήταν δυσβάσταχτοι για την εύθραστη ελληνική οικονομία και απειλούσε την ίδια την ύπαρξη του ελληνικού κράτους.
Οι συνθήκες ωστόσο έχουν το 1912 έχουν αλλάξει σημαντικά. Η Ρωσία προωθεί τον πανσλαβισμό και δημιούργησε μια συμμαχία μεταξύ της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου με σκοπό να εκδιώξουν την παραπέουσα Οθωμανική αυτοκρατορία από τα βαλκάνια και έτσι να περιέλθει στην κυριαρχία της ο Βόσπορος και ο Ελλήσποντος. Ο οξυδερκής Βενιζέλος κατάλαβε την ευνοϊκή συγκυρία (παρά την γερμανική υποστήριξη προς τους Τούρκους) και χρησιμοποιώντας την παλαιότερη συμμαχία με τη Σερβία, κατάφερε και ενέταξε την Ελλάδα ανάμεσα στου συμμάχους. Η ευκαιρία για την απελευθέρωση της Μακεδονίας φάνταζε μοναδική. Η Μακεδονία όμως βρισκόταν στο στόχαστρο και της Βουλγαρίας που διέθετε μεγαλύτερο στρατό από την Ελλάδα και ήθελε να εκμεταλλευτεί την παρουσία σλαβόφωνων μειονοτήτων στη περιοχή. Οι Βούλγαροι όμως δέχτηκαν την Ελλάδα στη συμμαχία τόσο γιατί χρειαζόταν ένα μέτωπο στα νότια, στα μετόπισθεν του Οθωμανικού στρατού, αλλά πολύ περισσότερο το Ελληνικό Ναυτικό. Τα ελληνικά πολεμικά πλοία κατάφεραν με την επικράτηση τους στο Αιγαίο να αποτρέψουν τη μεταφορά ενισχύσεων, για λογαριασμό των Τούρκων, με στρατεύματα από την Ασία που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την ισχύ πυρός των συμμάχων.
Στις 17 Σεπτεμβρίου ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ διέταξε επιστράτευση και πολλοί Έλληνες προσήλθαν με ενθουσιασμό ως εθελοντές για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Είναι χαρακτηριστικό πως στο στρατό εντάχθηκαν ως εθελοντές 3.5000 Κρήτες, 1.500 Κύπριοι, πολλοί Αιγυπτιώτες, μετανάστες από την Αμερική, καθώς και 2.200 ευρωπαίοι υπό τον φιλέλληνα Ιταλό στρατηγό Ριτσιότι Γαριβάλδι.
Ο ελληνικός στρατός 100.000 αντρών συγκεντρώθηκε στα σύνορα με τη Θεσσαλία και αποτελείτο από 63 τάγματα πεζικού, 32 πυροβολαρχίες και 8 ίλες ιππικού. Αρχηγός του εκστρατευτικού σώματος τοποθετήθηκε ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, με ένα λαμπρό επιτελείο στρατιωτικών ακολούθων (Δαγκλής, Παρασκευόπουλος, Μεταξάς).
Στις 5 Οκτωβρίου ο ελληνικός στρατός διαβαίνει τη μεθόριο καταλαμβάνοντας με ευκολία τα συνοριακά φυλάκια των Τούρκων και προωθείται με ταχύτητα στη Θεσσαλία. Η πεδιάδα κατέστησε τη προέλαση του στρατού ταχύτατη καθώς όλες οι Τουρκικές μονάδες συμπτήχθηκαν βορειοδυτικά στη τοποθεσία Σαραντάπορο, μεταξύ Ελλασονας και Σερβίων, στο δρόμο που ενώνει τη Λάρισα με τη Κοζάνη. Προς τα εκεί κατευθύνθηκε ο ελληνικός στρατός επιζητώντας μια μεγάλη αποφασιστική νίκη που θα άνοιγε τον δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη!
Η ΜΑΧΗ
Ο Τουρκικός στρατός αριθμούσε 35.000 άντρες χωρισμένους σε 43 τάγματα, 35 πυροβολαρχίες και 12 ίλες ιππικού. Επικεφαλής είχε τοποθετηθεί ο Αλβανικής καταγωγής Ταξίν Πασάς. Η τοποθεσία δεν ήταν τυχαία αλλά αποτέλεσμα μελέτης της περιοχής του γερμανού στρατηγού Φον Γκολτς που δήλωνε πως τα στενά θα γινόταν ο τάφος του ελληνικού στρατού. Τα στενά ανάμεσα στα Πιέρια όρη και στα Καμβούνια όρη και είναι μια ανηφορική, επίπεδη και αδενδρή στενή κοιλάδα με ευνοϊκή οπτική επαφή του αμυνόμενου πυροβολικού έναντι οποιασδήποτε επίθεσης. Η αριθμιτική υπεροχή των Ελλήνων δεν έδινε κανένα τακτικό πλεονέκτημα εντός των στενών.
Ο Ταξίν Πασάς παρέταξε τις δυνάμεις του, όπως ήταν φυσικό, σε σταθερή άμυνα άρνησης κάθε προσπάθειας προσπάθειας προώθησης του ελληνικού στρατού. Άφησε δέκα τάγματα ως εφεδρεία και παρέταξε ένα τάγμα στο βορειότερο σημείο της τοποθεσίας στο Λιβάδι.
Οι Έλληνες επιτελείς σκέφτηκαν ένα απλό αλλά ιδιοφϋές σχέδιο. Κάθε μετωπική επίθεση θα ήταν αυτοκτονία, οπότε σχεδίασαν μια ¨χαλαρή¨ προέλαση στο κέντρο από τρεις μεραρχίες πεζικού υπό τη προστασία του ελληνικού πυροβολικού και τη διπλή υπερκέραση της οχυρής θέσης των Τούρκων αξιοπιώντας έτσι με διαφορετικό τρόπο την αριθμιτική υπεροχή που διέθεταν. Από τα αριστερά των Ελλήνων η τέταρτη μεραρχία (Μοσχόπουλος), το απόσπασμα Ευζώνων του Γεννάδη και η ταξιαρχία ιππικού του Σούτσου, έλαβαν εντολή να κινηθούν προς τους Λαζαράδες, ενώ από τα δεξιά ένα απόσπασμα Ευζώνων και η έκτη μεραρχία (Μηλιώτης) θα έκαναν τον δικό τους ελιγμό. Το σχέδιο ήταν καλό αλλά απαιτούσε συγχρονισμό της επίθεσης του κέντρου με τις δυνάμεις υπερκερασμού καθώς και με το πυροβολικό. Αυτός ο συγχρονισμός δεν επετευχθει ποτέ με αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν οι τρεις μεραρχίες του κέντρου με αφανισμό αλλά και να καταφέρει να διαφύγει ο τουρκικός στρατός.
Στις επτά το πρωί της 9ης Οκτωβρίου ξεκίνησε η προέλαση των κεντρικών μεραρχιών με καταιγισμό πυρών από το τουρικκό πυροβολικό. Εκεί συνέβηκε το αναπάντεχο! Το ελληνικό πυρολοβικό δεν είχε τοποθετηθεί στο σωστό σημείο και δεν μπορούσε να καλύψει τη προέλαση! Αποφασίστηκε η άμεση προώθηση του πυροβολικού ώστε να μπορέσει να βοηθήσει τη προσπάθεια του πεζικού τουλάχιστον την επόμενη μέρα...
Ενώ οι τρεις μεραρχίες πεζικού συνέχιζαν την επική προέλαση τους μέσα από πυκνά εχθρικά πυρά, δεχόμενες μεγάλη πίεση, οι δυνάμεις που εκτελούσαν τον ελιγμό από τα αριστερά και κυρίως η ταξιαρχία του ιππικού ήταν άφαντες από το πεδίο της μάχης! Η μονάδα ιππικού δεν κινήθηκε καθόλου με πρωτοβουλία του γηραιού διοικητή Σούτσου που αντικαταστάθηκε αμέσως. Η βροχή δυσκόλευε τη προσπάθεια του πεζικού και όλα φαινόταν να πηγαίνουν στραβά στη πρώτη αυτή μάχη για τον Ελληνικό στρατό.
Εκεί όμως οι ικανοί στρατηγοί έδειξαν την αξία τους και βασιζόμενοι στην απαράμιλλη ανδρεία των στρατιωτών τους ανέτρεψαν τη κατάσταση. Ο στρατηγός Παρασκευόπουλος διέταξε την άμεση μετακίνηση του πυροβολικού εμπρός, ώστε να πλησιάσει στα 3 χιλιόμετρα από το μέτωπο όπου και άρχισε το βομβαρδισμό των τουρκικών θέσεων από τις έξι το απόγευμα! Παράλληλα ο μέραρχος Μοσχόπουλος κατάφερε να προωθήσει αρκετά τις δυνάμεις του ώστε να αποτελεί θανάσιμη απειλή για ολόκληρη την εχθρική παράταξη. Οι τρεις κεντρικές μεραρχίες έφτασαν στα χίλια μόλις μέτρα από τα χαρακώματα του εχθρού παρά τη βροχή και τα καταιγιστικά πυρά. Η νίκη πλησίαζε!
Τότε ο Οθωμανός δοικητής πανικοβλήθηκε και διέταξε υποχώρηση μέσα στη νύκτα. Λόγω του σκότους και της βροχής, η υποχώρηση δεν έγινε γρήγορα αντιληπτή από την ελληνική διοίκηση ώστε να προκληθούν πρόσθετες απώλειες για τους Τούρκους. Οι Τούρκοι μέσα στη βιασύνη τους άφησαν πίσω αρκετούς τραυματίες και όλο το πυροβολικό τους. Πέρασαν βιαστικά μέσα από τα Σέρβια εκτελώντας πρόκριτους της περιοχής και δεν στάθηκαν να καταστρέψουν ούτε τη γέφυρα του Αλιάκμονα, αφήνωντας την οδό προς Κοζάνη ανοικτή για το νικηφόρο ελληνικό στρατό.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το σχέδιο της μάχης ήταν καλό αλλά λιγάκι περίπλοκο για τον ελληνικό στρατό που είχε να δώσει μάχη για αρκετά χρόνια. Παρά τις δυσκολίες πάντως ο θρίαμβος των ελληνικών όπλων ήταν τεράστιας σημασίας. Όχι μόνο εξύψωσε το ηθικό των Ελλήνων αλλά άνοιξε τον δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη και ουσιαστικά σε ολόκληρη τη Μακεδονία! Αυτό το ενδεχόμενο θα διπλασίαζε την Ελλάδα σε έδαφος και πληθυσμό και θα ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να βγει η χώρα από το οικονομικό αδιέξοδο. Η ταχύτατη προέλαση όντως των Ελλήνων σε συνδυασμό με την απουσία ισχυρών Οθωμανικών δυνάμεων στη περιοχή χάρισε μια έυκολη νίκη έξω από τα Γιαννιτσά και στη συνέχεια την άνευ όρων παράδοση της Τουρκικής φρουράς της πρωτεύουσας της Μακεδονίας. Οι Τούρκοι είχαν την απειλή των Βουλγάρων κοντά στη Κωνσταντινούπολη και δε μπορούσαν να αποστείλλουν ενισχύσεις στη Θεσσαλονίκη.
Αυτές οι νίκες και η εύκολη κατάληψη της Θεσσαλίας, κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας αλλά και της Θεσσαλονίκης, ανέβασαν το πρεστίζ της Ελλάδος στις μεγάλες δυνάμεις αλλά ήταν και η ουσιαστική αφορμή για τον επόμενο μεγάλο πόλεμο του Ελληνισμού, το Β΄Βαλκανικού με αντίπαλο αυτή τη φορά τη προστατευόμενη της Ρωσίας, Βουλγαρία που τόσο επιθυμούσε να κυριαρχήσει στη μεγαλούπολη του Βορρά.

Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2010

Η ΠΡΩΤΗ ΠΑΝΩΛΕΘΡΙΑ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ


7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1571


ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Μετά τη κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης (1453), ο δρόμος προς τη κατάκτηση της Ευρώπης ήταν ανοικτός για τους Οθωμανούς Τούρκους. Αποτελούσαν την αιχμή του δόρατος του Ισλάμ και στους πολέμους τους εναντίον των χριστιανών είχαν την αμέριστη βοήθεια των υπόλοιπων μουσουλμάνων και κυρίως της Αιγύπτου. Η ενέργεια της επεκτατικής διάθεσης της νέας απειλής εξ ανατολών για την Ευρώπη ήταν τέτοια που δε στάθηκε μόνο στις κατακτήσεις στη χερσόνησο του Αίμου (Βαλκάνια) αλλά και στη θάλασσα! Μετά την ήττα των Ιωαννιτών ιπποτών και την υποταγή της Ρόδου (1552) οι Οθωμανοί επιτέθηκαν στη Μάλτα και παρολίγο να καταφέρουν να τη κατακτήσουν. Το μεγαλύτερο πλήγμα για τους Ευρωπαίους και κυρίως για τους Ενετούς ήρθε τον Αυγουστο του 1570 με την υποταγή της Κύπρου και την απώλεια ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου!
Αυτό ήταν και το τελευταίο πλήγμα που θα μπορούσαν να ανεκτούν οι Ευρωπαίοι της Μεσογείου. Αποφάσισαν να ενώσουν τις ναυτικές δυνάμεις τους και να εξουδετερώσουν τον Οθωμανικό στόλο, συγκροτώντας τον Αντιτουρκικό Συνασπισμό (Sacra Liga Antiturca). Η Ισπανία, η Σαβοΐα, η Νάπολη, η Γένουα, η Σικελία, η Βενετία, η Μάλτα και το Παππικό κράτος δημιούργησαν μια τεράστια αρμάδα στη Μεσσήνη της Σικελίας και αναχώρησαν για την Ελλάδα.

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ
Ο Οθωμανικός στόλος με τη βοήθεια του Αιγυπτιακού και του Αλγερινού κατέπλευσε στον Κορινθιακό κόλπο (τότε κόλπος της Ναυπάκτου) αποτελούμενος από 210 γαλέρες και 63 γαλιότες (μικρότερες γαλέρες). Όλα τα πλοία ήταν κωπήλατα και επέβαιναν επάνω τους 47 χιλιάδες άντρες εκ των οποίων 15 χιλιάδες βίαια στρατολογημένοι Έλληνες από την κυρίως Ελλάδα και την Ιωνία. Ναύαρχος του στόλου ήταν ο Καπουδάν πασάς Αλή.
Ο Χριστιανικός στόλος αποτελούταν από 209 γαλέρες, 70 φρεγάτες και 6 νέου τύπου γαλεάσσες τα οποία ήταν αμφικίνητα (ιστιοφόρα και κωπήλατα). Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του συμμαχικού στόλου! Επάνω στον στόλο επέβαιναν 38 χιλιάδες στρατιώτες εκ των οποίων 8 χιλιάδες Έλληνες, πολλοί εκ των οποίων ανέλαβαν χρέη κυβερνητών στα πλοία της Βενετίας. Χαρακτηριστικές μορφές που συμμετείχαν στη μάχη ήταν ο Μανούσος Θεοτοκόπουλος (αδελφός του θρυλικού Ελ Γκρέκο) καθώς και ο μεγάλος Ισπανός ποιητής Μιγκέλ ντε Θερβάντες ο οποίος μάλιστα χτυπήθηκε τρεις φορές από σφαίρες! Ηγέτης του στόλου ανέλαβε πρίγκηπας της Αυστρίας Ιωάννης.
Οι δύο στόλοι συναντήθηκαν κοντά στα νησιά Εχινάδες και αμέσως ξεκίνησε η μάχη. Ο συμμαχικός στόλος παρετάχθηκε με το ναύαρχο Δον Ιωάννη να κατέχει το κέντρο, την αριστερή πτέρυγα την ανέλαβε ο Ενετός ναύαρχος Βαρβαρίγος και τη δεξιά ο Γενουάτης Ντόρια και μια ικανή εφεδρική δύναμη στα μετόπισθεν. Οι έξι γαλεάσσες παρετάχθησαν μπροστά από όλο τον στόλο προξενώντας έκπληξη με το μέγεθος αλλά και τα ιστία τους στους αντιπάλους. Οι Οθωμανοί παρέταξαν ολόκληρο τον στόλο σε μια γραμμή με τον ναύαρχο στο κέντρο, τα αλγερινά πλοία στο αριστερό άκρο και τα αιγυπτιακά στο δεξί, σε μια προφανή προσπάθεια να υπερκεράσουν τη χριστιανική παράταξη.
Οι έξι γαλεάσσες κινήθηκαν μπροστά από τον συμμαχικό στόλο και βομβάρδισαν τους Οθωμανούς καταφέρνοντας να απεμπλακούν εύκολα λόγω των ιστίων προκαλώντας σοβαρές ζημιές και εκνευρισμό στους επικεφαλείς των μουσουλμάνων. Ο κωπήλατος στόλος των Οθωμανών ξεκίνησε την υπερκέραση και από τα δύο άκρα και στην αρχή φάνηκε πως θα πετύχαινε. Στην αριστερή πτέρυγα των Χριστιανών οι Ενετοί, με πολλούς Έλληνες στα πληρώματα, επιτέθηκαν στους Αιγυπτίους και τους κατατρόπωσαν. Η μάχη ήταν σφοδρή και μάλιστα φονεύθηκαν και οι δύο ναύαρχοι. Στο κέντρο η μάχη ήταν αμφίρροπη και όταν τα πλοία άρχισαν να πλευρίζουν τα πλοία η μάχη έγινε εκ του συστάδην ως μάχη πεζικού! Οι δύο ναυαρχίδες βρέθηκαν κοντα η μία στην άλλη με το ισπανικό καράβι να υπερτερεί σε δύναμη πυρός, με αποτέλεσμα τον θάνατο του Τούρκου ναυάρχου. Αντίθετα στο δεξί άκρο τα πράγματα έγερναν προς τους Αλγερινούς και μόνο η επέμβαση της εφεδρικής δύναμης έσωσε την κατάσταση για τους Γενουάτες.
Η ήττα των Οθωμανών ήταν ολοκληρωτική! Από τα 273 πλοία σώθηκαν μόλις 40 και απώλειες υπολογίζονται σε 30 χιλιάδες άντρες. Αντίθετα οι χριστιανοί έχασαν μόλις 15 πλοία, όμως και 8 χιλιάδες άντρες κυρίως από τις εκ του συστάδην μάχες του κέντρου! Οι σύμμαχοι πήραν 15 χιλιάδες αιχμάλωτους στους οποίους υπήρχαν χίλιοι πεντακόσιοι έλληνες που υπηρετούσαν στον τουρκικό στόλο και απελευθερώθηκαν.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Μέσα στις σημαντικότερες μάχες όλων των εποχών συμπεριλαμβάνονται λίγες μόνο ναυμαχίες. Με πρώτη τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, τη δεύτερη ίσως θέση διεκδικούν η ναυμαχία της Ναυπάκτου και η καταστροφή της Ισπανικής Αρμάδας από τους Άγγλους (1588). Η ορμή των Οθωμανών στη Μεσόγειο ανακόπηκε για αρκετά χρόνια και οι Χριστιανοί κατάλαβαν πως αν συνεργαστούν μπορούν να αντιμετωπίσουν τους μουσουλμάνους. Πολλές περιοχές της Ελλάδος επαναστάτησαν πιστεύοντας στα λόγια των συμμάχων πως βάζουν πλώρη για τη Κωνσταντινούπολη με άμεσο στόχο την επανάκτηση της! Δεν ψεύδονταν οι σύμμαχοι. Στα αρχικά συμβούλια αυτός ήταν ο στόχος αλλά οι έριδες που εμφανίστηκαν μεταξύ των αρχηγών καθώς και οι διαφορετική στόχοι που είχαν οδήγησαν στη λύση της συμμαχίας. Η κάθε δύναμη απέσυρε από τον Ελλαδικό χώρο τους στόλους χάνοντας έτσι τη μοναδική ευκαιρία να επιφέρει αποφασιστικό πλήγμα στους Οθωμανούς όταν είχαν χάσει προσωρινά τη ναυτική τους δύναμη. Η ναυμαχία της Ναυπάκτου άλλαξε και τον τρόπο διεξαγωγής των ναυτικών πολέμων οριστικά. Η κωπήλατη ναυμαχία ύστερα πό 2.500 χρόνια διαδρομής έφτασε στο τέλος της και τη σειρά της πήρε η χρησιμοποίηση του ανέμου με την εξέλιξη των μεγάλων ιστιοφόρων! Μία καινούργια εποχή άρχισε για τη ναυσιπλοΐα αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία χάθηκε τόσο για τον χριστιανικό κόσμο όσο και για τον Ελληνισμό που αναγκάστηκε να υπομένει μέχρι το 1821 για την απελευθέρωση του από τα "δεσμά" του ανατολίτη δυνάστη

Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2010

Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ






Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΦΑΡΣΑΛΩΝ
9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 48π.Χ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας, θριαμβευτής των Γαλατικών πολέμων, αποφασίζει να επιστρέψει στη Ρώμη. Η περιβόητες νίκες του και ο θαυμασμός των Ρωμαίων πολιτών στο πρόσωπο του έχουν προκαλέσει σχεδόν πανικό στη Σύγκλητο που φοβάται την ανάδειξει του σε αυτοκράτορα και οδηγήσει στη κατάλυση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Οι Συγκλητικοί στέλνουν αντιπροσωπεία στον Καίσαρα διατάζοντας τον να αφήσει τις λεγεώνες του στον Βορρά και να εισέλθει στη Ρώμη μόνο με τη συνοδεία του. Ο ιδιοφυής στρατηγός, γνωρίζοντας από πριν τη συμφωνία των πολιτικών με τον Πομπήιο, στρατηγό της Ανατολής, φοβάται τη φυσική του εξόντωση μόλις μπει μέσα στην Αιώνια Πόλη. Οι συνωμοσίες και οι δολοφονίες ήταν μια καθημερινότητα πλέον στη πολιτική ζωή των Ρωμαίων. Αποφασίζει λοιπόν να διασχίσει το ηθικό σύνορο, τον ποταμό Ρουβικώνα, όπου υπήρχε ο διαχωρισμός μεταξύ Ρωμαίου πολίτη και λεγεωνάριου. Διαβαίνοντας τον ποταμό είπε και τη διάσημη φράση "Ο κύβος ερρίφθη" (alea iacta est)! Οι Συγκλητικοί, γνωρίζοντας τη σκληρότητα του Ιουλίου εγκαταλείπουν τη Ρώμη αλλά και την Ιταλία και προσφεύγουν στον Πομποιήο που βρίσκεται στην Ελλάδα με όλες του τις δυνάμεις, τις ανατολικές λεγεώνες της Ρώμης. Ο Καίσαρας ξέρει καλά πως για να εδραιώσει τη κυριαρχία του πρέπει να εξοντώσει τόσο τους αντιφρονούντες πολιτικούς, όσο και τον ίδιο τον Πομπήιο ξεκινώντας έτσι μια σειρά εμφύλιων πολέμων μέσα στην ίδια τη Ρωμαϊκή επικράτεια.

Η ΜΑΧΗ
Ο Ιούλιος αποβιβάστηκε στην Ελλάδα αλλά υστερούσε αριθμιτικά σε στρατό από τους αντιπάλους του. Μπορεί οι λεγεωνάριοι του να ήταν ότι καλύτερο υπήρχε από ανθρώπινο δυναμικό εκείνη την εποχή, αλλά εδώ, ανατολικά της Ρώμης ήταν η "επαρχία" του Πομπήιου. Έτσι ο Καίσαρας αποφάσισε να ξεκινήσει ελιγμούς ώστε να αποφύγει την αποφασιστική σύγκρουση μέχρι να του έρθουν ενισχύσεις από την Ιταλία όπου είχε αφήσει τον πιστό του σύντροφο και στρατηγό Μάρκο Αντώνιο. Το καλοκαίρι όμως περνούσε και τον χειμώνα θα του ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρει προμήθειες για τον στρατό του. Έτσι αποφάσισε να σταματήσει τους ελιγμούς και να δώσει τη μάχη που τόσο πολύ επιθυμούσαν οι αντίπαλοι του! Ο τόπος διεξαγωγής της μάχη η Θεσσαλία και συγκεκριμένα η περιοχή γύρω από τα Φάρσαλα.

Ο Καίσαρας πολύ έξυπνα παρέταξε το στρατό του κατά μήκος του ποταμού Ενιπέα, έχοντας έτσι το αριστερό του άκρο προστατευμένο, δεδομένης της αριθμιτικής υπεροχής του αντιπάλου και ιδίως σε ιππικό. Τοποθέτησε τις λεγεώνες μπροστά σε βάθος έξι αντρών και το ιππικό στα δεξιά. Χρησιμοποίησε και ένα "στρατήγημα" κρύβωντας πολλούς ελαφρά οπλισμένους στο σημείο που υπολόγισε πως θα γινόταν η σύγκρουση των δυνάμεων ιππικού. Σύνολο 22.000 πεζικάριων και μόλις χιλίων αλόγων.

Ο Πομπήιος επίσης τοποθέτησε μπροστά τις λεγεώνες του σε βάθος όμως δέκα αντρών καθώς του το επέτρεπε ο αριθμός των αντρών του. Το ιππικό του 7.000 άντρες το παρέταξε στην αριστερή πλευρά για να κυκλώσει τους άντρες του Ιουλίου και να τελειώσει το μάχη με συνοπτικές διαδικασίες. Ωστόσο ο Πομπήιος πήρε μια ανεξήγητη απόφαση. Διέταξε τους άντρες του να μη προελάσουν και να αφήσουν τους αντιπάλους τους να διατρέξουν όλη την απόσταση, ελπίζωντας να τους κουράση και να τους αποδιοργανώσει με αυτό τον τρόπο.

Οι άντες του Καίσαρα όμως επεφύλαξαν μια δυσάρεστη έκπληξη στον γερο-στρατηγό. Στα μισά της απόστασης σταμάτησαν τη προέλαση, ξεκουράστηκαν και αναδιοργανώθηκαν! Έτσι κατάφεραν και επιτέθηκαν στους λεγεωνάριους του Πομπήιου με πολύ δύναμη κλονίζοντας ολόκληρη τη παράταξη.


Ενώ στο πεζικό η μάχη ήταν αμφίρροπη τα πράγματα στην ιππομαχία εξελίχθηκαν όπως το περίμενε ο Καίσαρας. Οι ιππείς του Πομπήιου επιτέθηκαν και απώθησαν αρχικά τους άντρες του Ιουλίου αλλά τότε εμφανίστηκαν οι κρυμμένοι ακοντιστές και σκόρπισαν τον πανικό στους υπεράριθμους αντιπάλους τους! Η πρωτοφανής αποδιοργάνωση και δειλία που επέδειξε το ιππικό των "δημοκρατικών" στοίχησε και τη μάχη στο στρατόπεδο τους καθώς μετά την υποχώρηση των καβαλάρηδων, το ιππικό του Καίσαρα πλευροκόπησε με δύναμη τη παράταξη του Πομπήιου. Εκεί τελείωσαν όλα καθώς το ηθικό των αντρών των ανατολικών λεγεώνων καταρακώθηκε και άρχισε η μαζική φυγή τους από το πεδίο της μάχης.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Ο Πομπήιος διέφυγε στην Αίγυπτο όπου και δολοφονήθηκε από τον Πτολεμαίο 13ο που ήταν υποτελής στη Ρώμη. Ο Πτολεμαίος έστειλε το κεφάλι του στρατηγού στον Καίσαρα, κάτι που δυσαρέστησε πολύ τον Ιούλιο. Οι συγκλητικοί έγειραν με το μέρος του νικητή και η Ρωμαϊκή Δημοκρατία ήταν πλέον παρελθόν. Η μάχη των Φαρσάλων κατέδειξε με τον πιο προφανή τρόπο την αξία της εκπαίδευσης αλλά και του φρονήματος των στρατιωτών στον πόλεμο. Οι δύο στρατοί που συγκρούστηκαν είχαν ίδιο οπλισμό, παρόμοια εκπαίδευση και αξία στρατηγών. Ο Πομπήιος είχε αριθμητικό πλεονέκτημα ενώ ο Καίσαρας είχε υψηλότερο φρόνημα αντρών και υπερίσχυσε! Οι αριθμοί δεν αποτελούσαν πλέον για τους Ρωμαίους τον κυριότερο παράγοντα στον πόλεμο, όπως συνέβαινε με τους Έλληνες εδώ και πολλά χρόνια

Παρασκευή 1 Οκτωβρίου 2010

ΓΑΥΓΑΜΗΛΑ 331 π.Χ.


Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ






ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο Αλέξανδρος Γ', ο γνωστός σε όλους μας ως Μέγας Αλέξανδρος, βασιλιάς της Μακεδονίας και αρχιστράτηγος των Ελλήνων έχει ήδη καταφέρει ότι δεν κατόρθωσαν οι προηγούμενοι ηγέτες του ελληνισμού (δεν συμπεριλαμβάνω τη μυθιστορία μέσα) και σε μόλις τρία χρόνια έχει καταλάβει την Ανατολία, τη Φοινίκη και την Αίγυπτο. Η πορεία του είναι τόσο εντυπωσιακή που ο Μεγάλος Βασιλιάς των Περσών Δαρείος Γ΄ Κοδομανός του προσέφερε ανακωχή με τον όρο να κρατήσει τα εδάφη που έχει καταλάβει ήδη και να μη συνεχίσει τη προέλαση του. Με δεδομένη τη διαφορά δυναμικότητας σε άντρες και χρήματα υπέρ των Περσών αλλά και το γεγονός ότι οι Έλληνες θα έπρεπε πλέον να προελάσουν σε καθαρά Περσικό έδαφος μακριά από τη Μεσόγειο, ο πλέον έμπειρος στρατηγός των Μακεδόνων Παρμενίων, εισηγήθηκε στο νεαρό στρατηλάτη να δεχτεί την πρόταση. Ο Αλέξανδρος ανταπάντησε πως αν ήταν ο Παρμενίων θα τη δεχότανε!
Οι Μακεδόνες μόλις έφυγαν από την Αίγυπτο και βαδίζουν ολοταχώς προς τη καρδιά της Περσίας. Αντικειμενικός σκοπός τους είναι η Βαβυλώνα που θα ανοίξει τις πύλες της μυστηριώδους Ανατολής. Το πεδίο όμως της αντιπαράθεσης έχει αλλάξει πολύ σε σχέση με το παρελθόν. Οι στενωποί και οι κοιλάδες της Ανατολίας έχουν δώσει τη θέση τους στις ερήμους και στις αχανείς πεδιάδες της Μεσοποταμίας όπου οι τεράστιοι αριθμοί των Περσών μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στην εξέλιξη των μαχών. Ο ικανότατος αλλά μικρός στρατός της Μακεδονίας μπορεί έυκολα να υπερφαλαγγιστεί από τους πολλαπλάσιους πολεμιστές της Ασίας.

Η ΜΑΧΗ

Ο Δαρείος αυτή τη φορά άκουσε τους στρατηγούς του πολύ προσεκτικά. Επέλεξε τη θέση Γαυγάμηλα, κοντά στα Άρβηλα, για να πολεμίσει τον Αλέξανδρο. Μια πλατιά αχανής πεδιάδα όπου θα μπορούσε να αναπτύξει την τεράστια στρατιά του και να ισοπεδώσει τους Μακεδόνες! Πεντακόσιες χιλιάδες άντρες εναντίον μόλις σαράντα εφτά, αναλογία μεγαλύτερη του 1:10 και η νίκη φάνταζε σίγουρη. Παρέταξε μπροστά από τους πεζούς του διακόσια πολεμικά άρματα ικανά να θερίσουν οποιαδήποτε άμυνα της εποχής και στα πλάγια τους ιππείς. Το χαρακτηριστικό είναι πως οι Πέρσες είχαν στη διάθεση τους περί τους σαράντα χιλιάδες ιππείς, όσους περίπου και το σύνολο των Μακεδόνων! Η νίκη φάνταζε εύκολη και για αυτό ο Δαρείος κράτησε του Ινδικούς πολεμικούς ελέφαντες ως εφεδρεία πίσω από τους πεζούς.
Ο Αλέξανδρος παρέταξε ως συνήθως την αδιαπέραστη φάλαγγα στη κέντρο της παράταξης, τον Παρμενίωνα με μεγάλο όγκο ιππικού στα αριστερά και ο ίδιος ηγούταν της δεξιάς παράταξης με το επίλεκτο ιππικό των Εταίρων και τους πεζέταιρους.

Αντίθετα με τις άλλες δύο μάχες (Γρανικός 334π.Χ., Ισσός 333π.Χ.) που ο Μακεδόνας στρατηγός επιτέθηκε πρώτος τώρα οι συνθήκες τον ανάγκασαν να επιλέξει την άμυντική τακτική. Από την άλλη ο Δαρείος γεμάτος αυτοπεποίθηση ξεκίνησε τη σύγκρουση στέλνωντας τα άρματα να διασπάσουν τη φάλαγγα και να ετοιμάσουν το έδαφος για τη γενική έφοδο. Οι φαλαγγίτες όμως επεφύλαξαν μια δυσάρεστη έκπληξη στον Πέρση βασιλιά καθώς αντιμετώπισαν τα άρματα χωρίς καμία απώλεια! Τότε ο Δαρείος διέταξε γενική επίθεση κυρίως με το ιππικό στις δύο πλευρές. Η αριστερή πλευρά της Μακεδονικής παράταξης δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγα με τον Παρμενίωνα να μη μπορεί να ανταπεξέλθει μόνος του και κάλεσε ακοντιστές από την εφεδρεία της στρατιάς. Η φάλαγγα άνοιξε πολύ για να αντιμετωπίσει το πλάτος της παράταξης των Περσών αλλά και να βοηθήσει το ιππικό, αφήνοντας έτσι ένα αρκετά μεγάλο κενό στο κέντρο ακριβώς της στρατιάς, δίνοντας την ευκαιρία στους αντιπάλους να τη διασπάσουν. Οι Πέρσες ιππείς που τελικά περάσανε μέσα από το κενό, αντί να επιτεθούν στη φάλαγγα από πίσω, επιτέθηκαν στο στρατόπεδο των Μακεδόνων με σκοπό να λαφυραγωγήσουν χάνοντας έτσι μια μοναδική ευκαιρία να χαρίσουν τη νίκη στον ηγεμόνα τους!

Η Ελληνική παράταξη άντεξε τη σφοδρή επίθεση των ασιατών και τώρα ήρθε η σειρά του Αλέξανδρου για αντεπίθεση. Με μία παραπλανητική κίνηση προς τα δεξιά, παρέσυρε το σύνολο των Περσών ιππέων μακριά από τη παράταξη τους και τότε με τους Εταίρους του επιτέθηκε κατά μέτωπο εναντίον του ίδιου του Δαρείου θερίζοντας τους αμυνόμενους στο διάβα του!
Οι Μακεδόνες και ο ίδιος ο Αλέξανδρος έφτασαν σε απόσταση αναπνοής από τον Μεγάλο Βασιλιά που πανικοβλήθηκε και εγκατέλειψε το πεδίο μάχης ακόμα μία φορά (Ισσός), εγκαταλείπωντας αυτή τη φορά οριστικά και την αυτοκρατορία του! Ύστερα από δύο ώρες μάχης και περί τους εξήντα χιλιάδες νεκρούς Πέρσες, ο μεγάλος αντίπαλος του Ελληνισμού κατατροπώθηκε χάρη στη στρατηγική ιδιοφυία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και το απαράμιλλο θάρρος των στρατιωτών του.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η μάχη στα Γαυγάμηλα σφράγισε το τέλος της εποχής των Περσών και σημάδεψε την απαρχή της Ελληνιστικής εποχής. Τα ελληνικά έγιναν η κυριάρχη γλώσσα του κόσμου και παρέμειναν μέχρι τη πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453μ.Χ. Ο ελληνικός πολιτισμός διαδώθηκε μέχρι την Ινδία και τη Κίνα και κυριάρχησε στη κουλτούρα όλων των λαών από εκείνη τη στιγμή μέχρι και σήμερα. Το όραμα του Αλέξανδρου για μια μεγάλη αυτοκρατορία με την ειρήνη να κυριαρχεί στο εσωτερικό της ήταν το εφαλτήριο της Pax Romana αλλά και της σημερινής προσπάθειας για την λεγόμενη Pax Americana! Η έννοιες της ελευθερίας, της τέχνης, της επιστήμης απλώθηκαν σε ολόκληρο το γνωστό κόσμο, μεταλαμπαδεύοντας έτσι τη γνώση των αρχαίων και σε άλλους λαούς, που σε περίπτωση νίκης των Περσών θα εμεναν για πάντα στο σκοταδισμό της Ανατολής