Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΦΑΡΣΑΛΩΝ
9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 48π.Χ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας, θριαμβευτής των Γαλατικών πολέμων, αποφασίζει να επιστρέψει στη Ρώμη. Η περιβόητες νίκες του και ο θαυμασμός των Ρωμαίων πολιτών στο πρόσωπο του έχουν προκαλέσει σχεδόν πανικό στη Σύγκλητο που φοβάται την ανάδειξει του σε αυτοκράτορα και οδηγήσει στη κατάλυση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Οι Συγκλητικοί στέλνουν αντιπροσωπεία στον Καίσαρα διατάζοντας τον να αφήσει τις λεγεώνες του στον Βορρά και να εισέλθει στη Ρώμη μόνο με τη συνοδεία του. Ο ιδιοφυής στρατηγός, γνωρίζοντας από πριν τη συμφωνία των πολιτικών με τον Πομπήιο, στρατηγό της Ανατολής, φοβάται τη φυσική του εξόντωση μόλις μπει μέσα στην Αιώνια Πόλη. Οι συνωμοσίες και οι δολοφονίες ήταν μια καθημερινότητα πλέον στη πολιτική ζωή των Ρωμαίων. Αποφασίζει λοιπόν να διασχίσει το ηθικό σύνορο, τον ποταμό Ρουβικώνα, όπου υπήρχε ο διαχωρισμός μεταξύ Ρωμαίου πολίτη και λεγεωνάριου. Διαβαίνοντας τον ποταμό είπε και τη διάσημη φράση "Ο κύβος ερρίφθη" (alea iacta est)! Οι Συγκλητικοί, γνωρίζοντας τη σκληρότητα του Ιουλίου εγκαταλείπουν τη Ρώμη αλλά και την Ιταλία και προσφεύγουν στον Πομποιήο που βρίσκεται στην Ελλάδα με όλες του τις δυνάμεις, τις ανατολικές λεγεώνες της Ρώμης. Ο Καίσαρας ξέρει καλά πως για να εδραιώσει τη κυριαρχία του πρέπει να εξοντώσει τόσο τους αντιφρονούντες πολιτικούς, όσο και τον ίδιο τον Πομπήιο ξεκινώντας έτσι μια σειρά εμφύλιων πολέμων μέσα στην ίδια τη Ρωμαϊκή επικράτεια.

Η ΜΑΧΗ

Ο Ιούλιος αποβιβάστηκε στην Ελλάδα αλλά υστερούσε αριθμιτικά σε στρατό από τους αντιπάλους του. Μπορεί οι λεγεωνάριοι του να ήταν ότι καλύτερο υπήρχε από ανθρώπινο δυναμικό εκείνη την εποχή, αλλά εδώ, ανατολικά της Ρώμης ήταν η "επαρχία" του Πομπήιου. Έτσι ο Καίσαρας αποφάσισε να ξεκινήσει ελιγμούς ώστε να αποφύγει την αποφασιστική σύγκρουση μέχρι να του έρθουν ενισχύσεις από την Ιταλία όπου είχε αφήσει τον πιστό του σύντροφο και στρατηγό Μάρκο Αντώνιο. Το καλοκαίρι όμως περνούσε και τον χειμώνα θα του ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρει προμήθειες για τον στρατό του. Έτσι αποφάσισε να σταματήσει τους ελιγμούς και να δώσει τη μάχη που τόσο πολύ επιθυμούσαν οι αντίπαλοι του! Ο τόπος διεξαγωγής της μάχη η Θεσσαλία και συγκεκριμένα η περιοχή γύρω από τα Φάρσαλα.

Ο Καίσαρας πολύ έξυπνα παρέταξε το στρατό του κατά μήκος του ποταμού Ενιπέα, έχοντας έτσι το αριστερό του άκρο προστατευμένο, δεδομένης της αριθμιτικής υπεροχής του αντιπάλου και ιδίως σε ιππικό. Τοποθέτησε τις λεγεώνες μπροστά σε βάθος έξι αντρών και το ιππικό στα δεξιά. Χρησιμοποίησε και ένα "στρατήγημα" κρύβωντας πολλούς ελαφρά οπλισμένους στο σημείο που υπολόγισε πως θα γινόταν η σύγκρουση των δυνάμεων ιππικού. Σύνολο 22.000 πεζικάριων και μόλις χιλίων αλόγων.

Ο Πομπήιος επίσης τοποθέτησε μπροστά τις λεγεώνες του σε βάθος όμως δέκα αντρών καθώς του το επέτρεπε ο αριθμός των αντρών του. Το ιππικό του 7.000 άντρες το παρέταξε στην αριστερή πλευρά για να κυκλώσει τους άντρες του Ιουλίου και να τελειώσει το μάχη με συνοπτικές διαδικασίες. Ωστόσο ο Πομπήιος πήρε μια ανεξήγητη απόφαση. Διέταξε τους άντρες του να μη προελάσουν και να αφήσουν τους αντιπάλους τους να διατρέξουν όλη την απόσταση, ελπίζωντας να τους κουράση και να τους αποδιοργανώσει με αυτό τον τρόπο.

Οι άντες του Καίσαρα όμως επεφύλαξαν μια δυσάρεστη έκπληξη στον γερο-στρατηγό. Στα μισά της απόστασης σταμάτησαν τη προέλαση, ξεκουράστηκαν και αναδιοργανώθηκαν! Έτσι κατάφεραν και επιτέθηκαν στους λεγεωνάριους του Πομπήιου με πολύ δύναμη κλονίζοντας ολόκληρη τη παράταξη.

Ενώ στο πεζικό η μάχη ήταν αμφίρροπη τα πράγματα στην ιππομαχία εξελίχθηκαν όπως το περίμενε ο Καίσαρας. Οι ιππείς του Πομπήιου επιτέθηκαν και απώθησαν αρχικά τους άντρες του Ιουλίου αλλά τότε εμφανίστηκαν οι κρυμμένοι ακοντιστές και σκόρπισαν τον πανικό στους υπεράριθμους αντιπάλους τους! Η πρωτοφανής αποδιοργάνωση και δειλία που επέδειξε το ιππικό των "δημοκρατικών" στοίχησε και τη μάχη στο στρατόπεδο τους καθώς μετά την υποχώρηση των καβαλάρηδων, το ιππικό του Καίσαρα πλευροκόπησε με δύναμη τη παράταξη του Πομπήιου. Εκεί τελείωσαν όλα καθώς το ηθικό των αντρών των ανατολικών λεγεώνων καταρακώθηκε και άρχισε η μαζική φυγή τους από το πεδίο της μάχης.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ο Πομπήιος διέφυγε στην Αίγυπτο όπου και δολοφονήθηκε από τον Πτολεμαίο 13ο που ήταν υποτελής στη Ρώμη. Ο Πτολεμαίος έστειλε το κεφάλι του στρατηγού στον Καίσαρα, κάτι που δυσαρέστησε πολύ τον Ιούλιο. Οι συγκλητικοί έγειραν με το μέρος του νικητή και η Ρωμαϊκή Δημοκρατία ήταν πλέον παρελθόν. Η μάχη των Φαρσάλων κατέδειξε με τον πιο προφανή τρόπο την αξία της εκπαίδευσης αλλά και του φρονήματος των στρατιωτών στον πόλεμο. Οι δύο στρατοί που συγκρούστηκαν είχαν ίδιο οπλισμό, παρόμοια εκπαίδευση και αξία στρατηγών. Ο Πομπήιος είχε αριθμητικό πλεονέκτημα ενώ ο Καίσαρας είχε υψηλότερο φρόνημα αντρών και υπερίσχυσε! Οι αριθμοί δεν αποτελούσαν πλέον για τους Ρωμαίους τον κυριότερο παράγοντα στον πόλεμο, όπως συνέβαινε με τους Έλληνες εδώ και πολλά χρόνια