Ο Θρίαμβος ενός Πιστού. Η μάχη του Χαττίν

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Τα χρόνια πριν το 1187 υπήρξε αύξηση της ισχύος ενός μουσουλμάνου ηγέτη, του Σαλαντίν, που κατάφερε μέχρι το 1186 να ενώσει όλους τους μουσουλμάνους, από την Αίγυπτο μέχρι την Μεσοποταμία, και να αναδειχθεί στον πιο επικίνδυνο ηγέτη που είχαν να αντιμετωπίσουν οι σταυροφόροι μέχρι τότε. Αντίθετα με την πρωτοφανή σύμπνοια και ενότητα που είχαν οι μουσουλμάνοι, το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ σπαρασσόταν από εσωτερικές αντιπαλότητες. Ο Βαλδουίνος Δ' πέθανε το 1185. Μην έχοντας εμπιστοσύνη στον επ' αδελφή γαμπρό του, Γκυ των Λουζινιάν, μετά την άρνησή του να τον βοηθήσει σε μία επίθεση κατά των μουσουλμάνων, είχε ορίσει διάδοχό του τον πεντάχρονο ανηψιό του, τον Βαλδουίνο Ε' το 1183.Ο Βαλδουίνος Ε' ανέβηκε στο θρόνο, αλλά επειδή ήταν ανήλικος ο θείος του πριν πεθάνει όρισε αντιβασιλέα, το Ραϋμόνδο της Τρίπολης.Το 1186, όμως, ο Βαλδουίνος Ε' πέθανε. Ο Ραϋμόνδος προσπάθησε να σταματήσει την άνοδο στο θρόνο της μητέρας του Βαλδουίνου, Σιβύλλας, και του συζύγου της, Γκι ντε Λουζινιάν. Σ' αυτό συμφωνούσαν οι περισσότεροι φεουδάρχες και αξιωματούχοι του βασιλείου. Ο υποψήφιος που πρότεινε για το θρόνο της Ιερουσαλήμ ήταν ο σύζυγος της Ισαβέλλας, αδερφής της Σιβύλλας και του Βαλδουίνου Δ', ο Ονφρουά ντε Τορόν. Η προσπάθεια του Ραϋμόνδου, όμως, δεν απέδωσε. Ο Ονφρουά δήλωσε πίστη στον Γκυ, και αυτό ανάγκασε τους περισσότερους φεουδάρχες να δεχθούν ως βασιλιά τους τον Γκυ. Ο Ραϋμόνδος αποσύρθηκε στην Τρίπολη.

Την ίδια περίοδο ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές του Γκυ, ο Ραϋνάλδος του Σατιγιόν, κύριος του Κεράκ και παλαιότερα πρίγκηπας της Αντιόχειας, άρχισε να επιτίθεται στα καραβάνια των προσκυνητών που περνούσαν από το Κεράκ προς την Μέκκα και να τα λεηλατεί. Ο Σαλαντίν διαμαρτυρήθηκε και ζήτησε από τον Γκυ να σταματήσει τις επιθέσεις του Ραϋνάλδου και να ελευθερώσει τους αιχμάλωτους προσκυνητές. Ο Γκυ συμφώνησε και διέταξε την απελευθέρωση των αιχμαλώτων, αλλά ο Ραϋνάλδος αρνήθηκε να υπακούσει. Έτσι ξεκίνησε νέα σύγκρουση μεταξύ του Σαλαντίν και των σταυροφόρων.







Η ΜΑΧΗ

Στις αρχές του 1187 ο Σαλαντίν πέρασε στην επίθεση και στρατοπέδευσε στη Τιβεριάδα απειλώντας ολόκληρη την επικράτεια του βασιλείου της Ιερουσαλήμ. Ο βασιλειάς Γκυ αποφάσισε να αντιπαρατεθεί σε ανοικτό πεδίο στον ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου κάτι που βρήκε αντίθετο τον Ραϋμόνδο καθώς τόσο το έδαφος όσο και οι τακτικές μάχης ευνοούσαν τους ελαφρύτερα οπλισμένους πολεμιστές του Σαλαντίν. Η έλλειψη νερού στη περιοχή αναγκάζει τους στρατούς να προελαύνουν από όαση σε όαση και από ρυάκι σε ρυάκι, κάτι που δίνει την ευκαιρία στους πιο ευκίνητους στρατούς ή στους στρατούς που έχουν ήδη στρατοπεδεύσει στη περιοχή να στήνουν φονικές ενέδρες στους αντιπάλους τους. Αυτά τα δύο πλεονεκτήματα τα κατείχε ο Σαλαντίν κάτι που αναγνώρισε ο Ραϋμόνδος αλλά όχι ο Γκυ και ο κύριος υποστηρικτής της επιθετικής ενέργειας Ραϋνάλδος.
Στα μέσα του καλοκαιριού (3 Ιουλίου) ο σταυροφορικός στρατός εγκλωβίστηκε σε μια άνυνδρη πεδιάδα αποκλεισμένος από τις πηγές νερού της περιοχής. Οι μουσουλμάνοι ιπποτοξότες, αποφεύγοντας τη σύγκρουση σώμα με σώμα, παρενοχλούσαν διαρκώς τόσο την εμπροσθοφυλακή όσο και την οπισθοφυλακή του στρατού της Ιερουσαλήμ, προξενώντας μικρές μεν απώλειες, εξουθενώνοντας τους όμως και αποκλείοντας τους από τη προμήθεια φρέσκου νερού. Διψασμένοι, κουρασμένοι και αργοκίνητοι με βαρύτερο οπλισμό οι σταυροφόροι δέχονται πλέον καταιγισμό βελών καθώς βρίσκονται στη μέση της πεδιάδας. Οι μουσουλμάνοι καλυπτόμενοι από τους καπνούς των εστιών φωτιάς που άναψαν στους γύρω λόφους, καλπάζουν προς τους χριστιανούς, αδειάζουν τη φαρέτρα τους και διαφεύγουν, αποφεύγοντας τη σύγκρουση σώμα με σώμα. Η τέλεια ενέδρα έχει στηθεί και αποδίδει. Ο Ραϋναλδος προσπάθησε αρκετές φορές να σπάσει τον κλοιό των αντρών του Σαλαντίν αλλά μάταια. Όλο και περισσότερες απώλειες και κούραση κάλυπτε το στρατόπεδο του Γκυ. Στο τέλος της μέρας οι απώλειες των χριστιανών ήταν τρομακτικές με ελάχιστες αντίστοιχες στο στρατό του Σαλαντίν. Οι εναπομείναντες σταυροφόροι παραδόθηκαν και ο ευσεβής Σαλαντίν χάρισε τη ζωή σε πολλούς αλλά όχι και στον Ραϋνάλδο που εκτέλεσε ο ίδιος προσωπικά!

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η μάχη του Χαττίν στοίχησε στους χριστιανούς την απώλεια της Ιερουσαλήμ. Ο Σαλαντίν προέλασε προς την πόλη και ανάγκασε τη φρουρά της να την παραδόσει ύστερα από σύντομη πολιορκία. Οι πολίτες, οι στρατιώτες και οι κληρικοί πλήρωσαν σε χρυσάφι τον ηγέτη των μουσουλμάνων για τη ζωή τους και ο Σαλαντίν εγγυήθηκε (όπως και έγινε) την ασφαλή διέλευση τους μέσα από τα πρόσφατα κατεληφθέντα αραβικά εδάφη. Η ιερή πόλη, ο αντικειμενικός στόχος των σταυροφοριών, έπεσε ύστερα από 88 χρόνια στα χέρια των μουσουλμάνων. Εκτός της Τύρου, της Τρίπολης και της Αντιόχειας, όλα τα κάστρα και η σημαντικές πόλεις της επικράτειας της Ιερουσαλήμ παραδόθηκαν στον Σαλαντίν. Η μεγάλη αυτή ήττα καθώς και η πτώση τόσων πόλεων προκάλεσε αίσθηση στην Ευρώπη και δικαίως θεωρείται το σημαντικότερο γεγονός αλλά και εφαλτήριο για τη νέα μεγάλη σταυροφορία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η μάχη αυτή κατέδειξε με τον πλέον εμφανή τρόπο τα αποτελέσματα της έλλειψης ισχυρής κεντρικής ηγεσίας σε ένα στράτευμα. Ενώ οι μουσουλμάνοι είχαν έναν δυναμικό ηγέτη, οι χριστιανοί ήταν χωρισμένοι σε πολλά στρατόπεδα και οι κινήσεις του στρατού είχαν περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα (για τη διατήρηση των εύθραστων ισσοροπιών) παρά στρατηγικό και τακτικό. Η ανοησία και η έπαρση του βασιλιά Γκυ αλλά περισσότερο του Ραϋνάλδου στοίχησαν στους χριστιανούς όχι μόνο τη μάχη, αλλά σφράγισαν και το μέλλον της περιοχής καθώς ποτέ ξανά η Ιερουσαήλ δεν θα αποτελούσε ένα τόσο ισχυρό προπύργιο της Ευρώπης στη Μέση Ανατολή. Θα έπρεπε να περάσουν 780 ολοκληρα χρόνια, μέχρι τον πόλεμο των έξι ημερών του 1967 (κατάληψη δυτικής Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ) εώς να χάσουν , έστω και μέρος της εξουσίας πάνω στη πόλη οι μουσουλμάνοι.